In de loop der jaren zijn er verschillende buitenplaatsen verdwenen in Rijswijk: door verwaarlozing, doordat er andere bebouwing voor in de plaats kwam of doordat het terrein, waarop de buitenplaats was gevestigd moest wijken. Dat laatste was het geval bij de Buitenplaats Pasgeld: deze moest worden afgebroken, toen eind 19e eeuw de Vliet moest worden verbreed. De buitenplaats lag aan het Jaagpad, op de plek waar later de wasserij Pasgeld werd gevestigd.
Wat was de geschiedenis van dit huis ?
Het klooster Koningsveld, dat ten zuiden van de Delftse omwalling lag had verschillende landerijen, ook ten noorden van Delft, ten westen van de Vliet. In 1581 kocht Hendrik van Assendelft daar een stuk land van het klooster. Van Assendelft was kapitein van het Staatse Leger. Tijdens de twintig jaar dat hij de buitenplaats bezat kocht hij er telkens belendende percelen bij. Hij overleed in 1601, waarna de buitenplaats werd verkocht aan Willem de Hertoghe, heer van Orsmael, Steen en Hoogenhuyze en lid van de Staten Generaal. Ook hij bezat het landgoed twintig jaar. Zijn nazaten kochten een olie- en kruitmolen aan het Jaagpad. In 1658 werd de buitenplaats voor 25.000 gulden verkocht aan Nicolaas Ruysch. Het landgoed is dan inmiddels uitgegroeid tot 19 hectare. Na het overlijden van Ruysch in 1670 wordt het landgoed, waarop dan ‘woninghe met huys, schuyr en geboomte” staan, gekocht door mr. Pieter Teding van Berkhout. Zijn familie leverde vier burgemeesters aan Delft. Ook hij zorgt voor uitbreiding. In 1678 krijgt hij toestemming om een zijarm van de Vliet te graven om zo water voor een vijver te betrekken. Later wordt de oude hofstede afgebroken en in 1682 vervangen door een groter woonhuis. Tot in de 19e eeuw zijn er verschillende eigenaren, die niet veel veranderd hebben aan het huis. De laatste eigenaar is Gerrit Lensvelt, directeur van Lensvelt Nicola, de bekende Haagse brood- en koekfabriek. In 1883 richt hij er een zuivelfabriek op. In 1889-1890 wordt het Rijn-Schiekanaal aangelegd en wordt de Vliet verbreed. De gemeente onteigent daarvoor een groot deel van het landgoed. Het huis wordt dan afgebroken. Lensvelt laat een nieuwe villa “Pasgeld” bouwen, die overigens al in 1937 is gesloopt. In 1891 wordt op een deel van het terrein de wasserij “Pasgeld” gesticht, die in 2006 failliet gaat. Op de plek van de wasserij staat nu een appartementencomplex. De naam “Pasgeld” leeft nog voort in de naam Pasgeldlaan !
Dit artikel verscheen in juli 2013 in Groot Rijswijk