De vereniging
De HVR telde eind 2011 356 betalende leden en 38 relaties, zoals naburige Historische Verenigingen, de krantenredacties, de gemeente Rijswijk en de regio bibliotheken. Het ledenbestand is daarmee heel licht gedaald ten opzichte van 2010.

Ook in 2011 is de HVR financieel gezond gebleven. Het eigen vermogen is nog steeds vrijwel voldoende om de uitgaven van een geheel jaar te dekken. Inclusief de reservering van € 12 500 voor het jaarboek bedroeg het totale eigen vermogen van de vereniging € 16555 per 31 december 2011. Dat is een afname van € 768 ten opzichte van 2010.

De voornaamste inkomstenbronnen waren de contributies en donaties van de leden ten bedrage van respectievelijk € 6835 en € 961, de advertentie opbrengsten à Є 2660, verkoop jaarboeken à Є 1632, en de jaarlijkse subsidie van de gemeente Rijswijk welke in 2011 € 4909 bedroeg.

Tijdens de Algemene Ledenvergadering van 24 mei werden de Winst- en Verliesrekening en de Balans 2010 gepresenteerd, die waren gecontroleerd en akkoord bevonden door de heren Visser en Lieftinck. Het bestuur dankt de heren Visser en Lieftinck voor hun inzet. De vergadering heeft de penningmeester gedechargeerd, onder dankzegging voor zijn werkzaamheden.

De twee reguliere Algemene Ledenvergaderingen (ALV) werden gehouden op 24 mei en op 23 november. Op 24 mei tekenden 48 leden de presentielijst en op 23 november 80.

De belangrijkste punten tijdens deze vergaderingen waren:

• Contributieverhoging: door de stijgende kosten (met name de portokosten voor de verzending van het Jaarboek) was contributieverhoging noodzakelijk. Met ingang van 2012 worden de bedragen:

  • Gewoon lidmaatschap € 22,50 (was € 20)

  • Familielidmaatschap € 26,= (was € 24,50)

  • 65+ lidmaatschap € 18,50 (was € 17,=)

• Goedkeuring van de boekhouding en financiële verslaglegging 2010
• Vaststelling begroting 2012
• Uitreiking Jaarboek: aansluitend op de ALV van 23 november ontvingen de leden het Jaarboek 2011.

Tijdens de ALV van mei heeft het bestuurslid de heer Bram Buijs in verband met drukke werkzaamheden zijn zetel ter beschikking gesteld en afscheid genomen.

De voorzitter meldde toen, dat de HVR zich inspant om het beschadigde tegeltableau aan het pand Herenstraat 40, met de tekst “postkantoor” te laten restaureren. De heer Buijs, directeur-eigenaar van een bouwmaterialenhandel, zou zich inspannen om de ontbrekende en beschadigde tegels te vervangen. Aan de gemeente zal een restauratiebijdrage worden gevraagd.

Tijdens beide vergaderingen zijn tevens de voortgang en de resultaten van de Werkgroepen binnen de HVR besproken:

• Werkgroep Verteld Verleden

De werkgroep Verteld Verleden is in 2009 opgericht met als doel het verzamelen van persoonlijke en schriftelijke informatie en daarnaast fotomateriaal van oudere Rijswijkers. Hiertoe worden gesprekken gevoerd met mensen van 65 jaar en ouder. De werkgroep wil hiermee voorkomen dat waardevolle historische informatie verloren gaat.

Zij heeft in de voorafgaande jaren een aantal p.r.-activiteiten ontwikkeld om onder de Rijswijkse bevolking meer bekendheid te geven aan haar werk, zoals een flyer die verspreid is onder bibliotheken en wijkcentra en bij activiteiten van de HVR. Via aankondigingen in de pers zijn we ook in contact gekomen met belangstellenden die we vervolgens hebben kunnen interviewen .

De werkgroep bestaat uit de volgende leden:
Lia van Boshoven, RHI
Elies van Muyden, HVR
Netty van Pesch voorzitter, HVR
Joke van Wijk van Brievingh, HVR
Frans Holtkamp, HVR

De werkgroep vergadert circa 6 keer per jaar.

In het beleid ligt de prioriteit bij het verzamelen en de ordening c.q. opslaan van de verkregen informatie. Het materiaal wordt zodanig opgeslagen dat het voor eventuele onderzoekers van het Rijswijkse verleden gemakkelijk toegankelijk is. Daarnaast wordt nagegaan welke mogelijkheden er zijn om deze informatie openbaar te maken.

Te denken valt aan artikelen in het Jaarboek, korte artikelen in de krant. De werkgroep heeft ook in 2011 weer een klein boekje uitgegeven met een aantal korte fragmenten uit interviews met relevante foto’s.

• Werkgroep “Rijswijk Verbeeld”

De werkgroep richt zich op het speuren naar en vastleggen van, vooral unieke, bewegende beelden van uit het verleden van Rijswijk. Afgelopen jaar is materiaal ontvangen van gemeentelijke projecten, zoals verplaatsing Schaapweimolen en bouw van de spoortunnel.

Ook het videoarchief van het vml. Lodewijk Makeblijdecollege is overgedragen en gedigitaliseerd. Het VPRO project met oud materiaal is nog niet definitief.

De digitalisering van het beeldarchief van Omroep Rijswijk is de eerstvolgende grote klus.

De werkgroep bestaat uit Fred Kuipers, Marco Hendrikse en Hans van Rossum.

• Werkgroep "Jaarboek":

Zoals ieder jaar is het ook in 2011 weer gelukt om een Jaarboek vol te krijgen. Sterker nog: we hebben een aantal auteurs teleur moeten stellen, die wel een artikel hadden ingeleverd, dat echter geen plaatsje meer kon vinden in het Jaarboek. We zijn gebonden aaan een vast aantal bladzijden, vanwege de financiën en het is altijd weer een huzarenstukje om op het juiste aantal pagina’s uit te komen. Merkwaardig genoeg is het nooit een probleem om voldoende kopij te krijgen, wel om te zorgen, dat alle artikelen die worden aangeboden erin te krijgen. Het is verheugend dat onze vrees dat de stroom artikelen zal tegenvallen gelogenstraft wordt door de constatering, dat er elk jaar meer artikelen lijken te komen.

De redactie bestaat uit: Rob de Mooy, Joke van Wijk van Brievingh, Netty of Thea en Ruud Poortier, eindredacteur.

We zijn verheugd over de vormgeving van het boek door Paul de Boer, wij zijn hem zeer erkentelijk. De redactie heeft afscheid genomen van Netty van Pesch en we danken haar voor haar jarenlange enthousiaste inzet.

Haar plaats is ingenomen door Thea van de Graaff. We weten nu al dat we de mooie samenwerking die inmiddels bestaat, met veel plezier zullen uitbouwen.

• Werkgroep Open Monumentendag (OMD)

In 2011 bestond de landelijke Open Monumentendag 25 jaar ! Op zaterdag 10 september werd de OMD 2011 georganiseerd, met dit jaar als “Nieuw gebruik – oud gebouw”, waarbij herbestemming van monumenten onder de loep werd genomen. Rijswijk kent vele monumenten, die in de loop der jaren een andere bestemming hebben gekregen, zoals de landhuizen Hofrust, Den Burch en Zuidhoorn (na een woonfunctie veranderd in respectievelijk een trefcentrum voor ouderen, centrum voor jongerenwerk en hotel/spa/restaurant) en boerderijen zoals Vlietzicht (tegenwoordig partycentrum).

Ter gelegenheid van deze OMD werd de brochure “Oud gebouw – nieuw gebruik” uitgegeven, waarin een overzicht is opgenomen van de Rijswijkse monumenten, die heden ten dage een nieuwe bestemming hebben gekregen.

In een fototentoonstelling in de Oude Kerk werden foto’s van deze monumenten tentoon gesteld. Tijdens de feestelijke opening in de Oude Kerk reikte de heer Jos Bolte, wethouder Cultureel Erfgoed de jaarlijkse Monumentenprijs uit aan mw. Annemiek Heynens, eigenaresse van de watertoren aan het Jaagpad. Zij ontving de prijs voor de voorbeeldige wijze, waarop zij het onderste deel van de toren heeft laten verbouwen tot woonhuis. Hierbij zijn de oude wenteltrap en het buizenstelsel bewaard gebleven. Wethouder Jos Bolte reikte tevens een aantal nieuwe monumentenschildjes uit: deze worden aangebracht op monumenten en vertellen beknopt de geschiedenis van het pand.

Naast de vertrouwde open monumenten (Oude Kerk, Tollenshuis, St. Bonifatiuskerk, Sociëteit Amicitia, Hofrustkapel, Commandopost Bescherming Bevolking) waren dit jaren ook te bezichtigen:

• Hotel / spa / restaurant Savarin, dat is gevestigd in het voormalige landhuis Zuidhoorn

• In restaurant Savarin werd voor € 15,= een speciaal "Open Monumentendag lunchgerecht" aangeboden

• Landhuis Den Burch, waar in de grote zaal in 2010 het prachtige 19e eeuwse stucwerk is gerestaureerd.

In Sociëteit Amicitia werden oude films over Rijswijk vertoond.

Op vrijdag 9 september werden op twee basisscholen, te weten de Mariaschool en de Mauritsschool voor de leerlingen van groep 8 een les over monumenten verzorgd, waarna de leerlingen respectievelijk de St. Bonifatiuskerk en de Oude Kerk bezochten.

In het kader van de OMD werd op dinsdag 7 september een lezing gehouden in het kader van hergebruik (zie hiervoor onder “Bijeenkomsten”).

De Werkgroep OMD bestaat uit de HVR-leden mevrouw Hannie van Leeuwenberg en de heren Wim Dammers (voorzitter), Dik Koersen (secretaris), Evert van de Graaff en de heer Arjan Kwakernaak (namens Museum Rijswijk) en de heer Erik Rinia (namens de gemeente Rijswijk).

Strandwalfestival

De HVR heeft ook deelgenomen aan het jaarlijkse Strandwalfestival: in dit kader werd een kraam bezet op de markt voor verenigingen, waar HVR-materiaal werd verkocht.

Op Landgoed Te Werve werd een Strandwalwandeling georganiseerd, waarbij aan de deelnemers het ontstaan van de strandwal werd verteld en getoond.

Bestuur: bestuurssamenstelling en activiteiten

De bestuurssamenstelling per eind 2011 is als volgt:
Hans van Rossum, voorzitter
Evert van de Graaf, penningmeester
Wim Dammers, secretaris / ledenadministrateur
Joke van Wijk van Brievingh, lid, tevens redacteur Jaarboek
Rob Wubbels, lid, tevens materiaalbeheerder

• Het bestuur heeft in 2011 zes keer vergaderd

• In het weekblad Groot Rijswijk heeft het bestuur één keer per maand een artikel laten plaatsen over de geschiedenis van Rijswijk. Waar geen eigen fotomateriaal is gebruikt, waren de illustraties afkomstig van de Beeldbank van het Rijswijks Historisch Informatiecentrum

• De voorzitter heeft in samenwerking met de bibliotheek lesmateriaal ontwikkeld voor groep 7 van het basisonderwijs, in het kader van het Erfgoedspoor. Hierbij wordt de geschiedenis van Rijswijk onder de loep genomen, gebaseerd op vier vensters uit de Rijswijkse Canon: archeologie, middeleeuwen, Prins Maurits en de Tweede Wereldoorlog

• Op initiatief van het HVR-lid de heer Bart Tent en op verzoek van de HVR is een herdenkingsbord in het Rijswijkse Bos geplaatst, waarop uitleg wordt gegeven over de V2 lanceerinstallaties, die hier in 1944 stonden opgesteld

• De heer Bart Tent heeft namens het bestuur deelgenomen aan de Herdenking van de Slag om Ypenburg op 10 mei

• Op maandag 11 juli is er een informatiebijeenkomst op het stadhuis bijgewoond, waarop het Jaarverslag 2010 van de Afdeling Monumentenzorg en Archeologie door wethouder Jos Bolte werd uitgereikt aan Gerard Koster, Beleidsmedewerker Monumenten en Archeologie van de Vereniging Nederlandse Gemeenten

• Op 12 september is de secretaris opgetreden in het radioprogramma SORgeloos bij Omroep Rijswijk, om de HVR te promoten

Bestemmingsplannen:

• Plan Eikelenburg

Het ontwerpbestemmingsplan ‘Eikelenburg’ is op 30 juni 2011 door de gemeenteraad vastgesteld. In de definitieve plannen is de ontsluitingweg vanaf de Mgr Bekkerslaan die oorspronkelijk vlak langs boerderij Eikelenburg zou lopen, een stuk opgeschoven waardoor een +/- 25 m brede bufferzone tussen de geplande bebouwing en het Rijksmonument Eikelenburg ontstaat.

• Plan Prinses Beatrixlaan

In 2011 hebben het Stadsgewest Haaglanden, de Provincie Zuid Holland en het ministerie van Infrastructuur en Milieu, in de MIRT Verkenning Haaglanden afspraken gemaakt over de toekomstige bereikbaarheid van Haaglanden. Onder deze afspraken valt ook de herinrichting van de Prinses Beatrixlaan in Rijswijk. Er is een voorkeur uitgesproken voor een lange tunnel onder het huidige tracé van de Prinses Beatrixlaan. Het Stadsgewest Haaglanden zal het leeuwendeel van de financiering hiervoor moeten opbrengen. In 2012 worden de plannen verder uitgewerkt en zullen afspraken over fasering en bekostiging worden gemaakt waarbij een en ander zal worden vastgelegd in een Rijksstructuurvisie die daarna wordt voorgelegd aan de betrokken colleges van B&W. De tijd zal leren in hoeverre de ambitieuze plannen financieel haalbaar zijn.

• Landgoederenzone

Op 29 juni 2011 heeft de Raad van State uitspraak gedaan over de beroepsschriften die tegen het door de gemeenteraad op 15 december 2009 vastgestelde bestemmingsplan voor de Landgoederenzone waren ingediend. De Raad van State heeft geoordeeld dat in het landhuis De Voorde ‘lichte horeca’ gerealiseerd mag worden en dat Pizzeria Casanova wegbestemd mag worden. Verder is het beroep dat de gemeente Rijswijk had ingediend tegen de ‘reactieve aanwijzing’ van Gedeputeerde Staten voor de locatie De Opperd gegrond verklaard. Het bestemmingsplan is na het verloop van de laatste beroepstermijn op 18 augustus 2011 onherroepelijk geworden.

• Plan RijswijkBuiten (‘Rijswijk Zuid’)

De HVR heeft rond de jaarwisseling 2011 / 2012 bij het projectbureau RijswijkBuiten er schriftelijk op aangedrongen om bij het uitwerken van de bouwplannen nadrukkelijk rekening te houden met het historisch erfgoed in het plangebied. Bij het bestuderen van de voorlopige plannen was het de HVR opgevallen dat de lijst van Rijksmonumenten in het plangebied onvolledig was en dat geen van de gemeentelijke monumenten vermeld was.

Bijeenkomsten

Om zoveel mogelijk leden de gelegenheid te geven een lezing bij te wonen, werden de lezingen op wisselende weekdagen gehouden, met name op dinsdag, woensdag of donderdag, naar gelang van de beschikbaarheid van de zaal.

In 2011 kregen de leden acht lezingen aangeboden, welke --met uitzondering van de oktoberlezing-- werden gehouden in Gebouw Hofrust.

• Op 23 februari werd een lezing verzorgd over de Bond Heemschut, die in 2011 100 jaar bestond.
  Heemschut is een particulier organisatie, die zich inzet voor het behoud van cultureel erfgoed. Zij doet dit met behulp van vrijwilligers, die in provinciale commissies zijn georganiseerd.
  De leden van deze commissies volgen ruimtelijke ontwikkelingen en ze ondernemen actie om gebouwen en gebieden, die worden bedreigd te redden.
  De heer Mr. Marc Scheidius, lid van de Provinciale Commissie van de Bond Heemschut Zuid Holland ging in deze lezing in op de activiteiten, die de Bond Heemschut ontplooit en op de modernisering van de monumentenzorg.
  Ook gaf hij een schets van de organisatie en de aanpak van Heemschut richting jongeren.

• Op 22 maart verzorgde de heer Drs. Johan Knoester, Consulent Provinciaal Historische Centrum bij het Erfgoedhuis Zuid Holland en tevens voorzitter van de Historische Vereniging Nieuwerkerk a/d IJssel, een lezing over de Schoolplaten van Jetses en Isings en hun geschiedenis. Deze platen werden vroeger op de lagere school gebruikt ter ondersteuning van het onderwijs.
  Cornelis Jetses (bekend van "Ot en Sien" en van het leesplankje "Aap-Noot-Mies") heeft 22 schoolplaten getekend, met onderwerpen als het leven op en om de boerderij en diverse beroepen, als de schelpenvisser en de metselaar.
  J.H. Isings heeft alleen historische taferelen getekend. Eén daarvan is een gebeurtenis uit de Rijswijkse geschiedenis: "Een Hagenpreek bij de Hoornbrug bij Rijswijk" !

• Op 20 april werd de lezing “Van Den Burch naar Ter Nieuburch, oude woonplaatsen opnieuw bezocht” verzorgd door de stadsarcheoloog van Rijswijk, de heer Hans Koot. Sinds enkele jaren zijn archeologen van de gemeente Rijswijk bezig met onderzoek naar Den Burch en Ter Nieuburch. De geschiedenis van Den Burch gaat terug tot aan het begin van veertiende eeuw en wordt gerekend tot één van de vier kastelen die ooit in Rijswijk hebben gestaan. In het verleden was Den Burch al vaker onderwerp van onderzoek bij historici en (amateur-)archeologen. Toch zijn er redenen voor de Rijswijkse archeologen om (op)nieuw onderzoek te verrichten. Het paleis Huys ter Nieuburch werd gebouwd in opdracht van Frederik Hendrik in de periode 1630-ca. 1635. Over het paleis is vaak gepubliceerd. De renovatie van het Rijswijkse Bos en de herinrichting van het centrale middenveld was reden voor een verkennend archeologisch onderzoek. Daarbij werden veel nieuwe en onbekende gegevens over het paleis verzameld. In de lezing werd een tussenstand gegeven van het onderzoek en worden beide projecten geplaatst in het kader van de bewoningsgeschiedenis van het Rijswijkse deel van de zandrug. De Van Vredenburchweg geeft min of meer de lengteas van deze zandrug aan

• Op 24 mei, aansluitend op de 54e Algemene Ledenvergadering heeft de heer Hans Franse een lezing gehouden over zijn wederwaardigheden als kind van een een "foute" vader, een NSB'er en een "goede" moeder: hij maakte als kind de oorlog en de eerste naoorlogse jaren mee in de Ottoburgstraat Rijswijk, tussen 1943 en 1950.
  Zijn ervaringen als mens met die achtergrond heeft hij beschreven in het boek "In de naam van de vader en de zoon – kind tussen waarheid en schaamte", waarbij het grootste deel over de periode in Rijswijk gaat.
  Het boek heeft hij geschreven, omdat hij wilde proberen te begrijpen wat zijn vader heeft bewogen, wat zijn motieven waren om zich bij de NSB aan te sluiten: hoe kon een intelligente man zo ver komen ?
  Die beweegredenen heeft hij niet kunnen vinden. Franse kon nooit gewoon trots op zijn vader zijn: zijn verleden kon buiten het gezin nooit besproken worden.
  Het heeft een zwaar stempel op hem en op het gezin gedrukt, ook na de dood van zijn vader in 1953: Hans en zijn moeder, beide onschuldig, kregen levenslang.
  Aansluitend signeerde de schrijver zijn boek, dat voor €17,50 te koop was deze avond

• Op 6 september verzorgde de heer Erik Rinia, Beleidsmedewerker Monumenten van de gemeente Rijswijk een lezing over “De hergebruikte monumenten in Rijswijk”, waarbij hij vele voorbeelden ondersteund door afbeeldingen toelichtte. Deze lezing werd georganiseerd in het kader van de Open Monumentendag 2011: door de Open Monumentendagen is de aandacht voor monumenten ook in Rijswijk toegenomen, waardoor de zorg voor monumenten steeds meer op de politieke agenda is komen te staan. En daarmee ook het behoud, de betekenis en herbestemming van monumenten: zij krijgen ongeacht hun leeftijd, een nieuw leven, een nieuwe betekenis, en kunnen daarmee een verbetering voor hun omgeving betekenen

• Op 20 oktober werd de lezing “Olie onder Rijswijk” gepresenteerd door de heer Evert van de Graaff, gepensioneerd oliegeoloog bij de Shell en tevens penningmeester van de HVR.
  De lezing ging over de geschiedenis van de speurtocht naar - en de winning van aardolie - in Rijswijk en in de provincie Zuid Holland:
  Onder het polderlandschap van Zuid Holland liggen enkele tientallen olie- en gasvelden. Na de toevallige vondst van sporen aardolie in een demonstratieboring bij De Mient in Den Haag in 1938, werd in 1953 in Rijswijk economisch winbare olie aangetoond. Dat was het begin van de ‘Concessie Rijswijk’ die het grootste deel van Zuid Holland beslaat. In ruim vijftig jaar zijn uit de ‘Concessie Rijswijk’ meer dan 240 miljoen vaten olie geproduceerd. Uit het ‘Veld Rijswijk’ werden zo’n 3 miljoen vaten omhoog gepompt. De winning uit ‘Veld Rijswijk’ werd begin zeventiger jaren gestaakt en de laatste boorlocatie nabij boerderij Eikelenburg werd rond de eeuwwisseling opgeruimd. In de lezing werd deze geschiedenis uiteengezet en werd er bovendien uitgelegd hoe aardolie ontstaat en onder wat voor omstandigheden er zich winbare hoeveelheden aardolie in de aardbodem kunnen ophopen. De spreker heeft een aantal proefjes gedaan om het ontstaan van olie uit opgewarmd gesteente aanschouwelijk te maken. Deze lezing werd niet gehouden in het Gebouw Hofrust, maar in de bibliotheek aan het Gen. Eisenhowerplein: een andere locatie om nieuwe leden aan te trekken en de leden in Nieuw-Rijswijk te bedienen

• Aansluitend op de 55e Algemene Ledenvergadering werd op 23 november de film "Oude ansichten vertellen" vertoond. Deze werd gemaakt door het HVR-lid en de enthousiast amateurfilmer de heer Henk van Drimmelen. Hij vertelt het verhaal over het verleden van Oud Rijswijk.
  Drie bekende Rijswijkers maken een wandeling door middel van ansichtkaarten en foto's, waarbij ze als het ware letterlijk de historie binnen lopen

• Op 13 december heeft de heer Ben van der Have een lezing gegeven over het boek “Huize Zuidhoorn – eerst zomerhuis, toen verpleeghuis en nu luxe hotel”, dat eerder in 2011 van zijn hand verscheen. Het is uitgave nr. 24 in de Rijswijkse Serie van de onvolprezen Stichting Rijswijkse Historische Projecten. Het boek beschrijft de boeiende geschiedenis van dit Rijswijkse buiten, dat in opdracht van Restaurant, hotel en spa Savarin is omgetoverd tot luxe hotel. De heer Ben van der Have leidde ons tijdens deze lezing door de historie van dit pand en zijn bewoners: in zijn lezing besteedde hij ook veel aandacht aan de weduwe De Drevon, dank zij wie huize Zuidhoorn bewaard is gebleven. Na publicatie van het boek is er namelijk nieuwe informatie over haar bekend geworden. Het boek was op de avond te koop voor € 12,50 en de schrijver was bereid het te signeren.