Rumoer rond De Naald
Recentelijk kwam onze Rijswijkse Naald in het nieuws omdat deze voorkwam op een lijst van af te stoten Rijksmonumenten. Maar wat is eigenlijk het verhaal achter dit monument?
Eerste enige feiten: het monument is bijna 220 jaar oud want het dateert van 1794 en is neergezet als gedenknaald op de plek van het voormalige paleis van Frederik Hendrik en Amalia van Solms, gebouwd tussen 1630 en 1634, waar in 1697 de Vrede van Rijswijk gesloten werd.
De geschiedenis van het paleis is afgezien van dit wapenfeit weinig florissant.
Frederik Hendrik zelf maar ook na zijn dood in 1647 zijn echtgenote kwamen er zelden. De reeks erfgenamen lieten het steeds verder verkommeren, sloopten de hoekpaviljoens en vereenvoudigden de tuinen.
Tenslotte kwam in 1790 het definitieve eind. Willem V gaf wel tegelijkertijd opdracht voor de oprichting van een gedenknaald, uiteindelijk versierd met zijn eigen wapenschild want de vredelievende partijen uit 1697 waren voor een deel al weer in oorlog.. In 1795 moest hij zelf naar Engeland vluchten voor de Fransen.
Na de Napoleontische periode kwam het stuk grond in handen van de staat. De omtrek liep van de Zandweg ( v. Vredenburchweg ) tot aan de huidige S.W.Curchilllaan ( toen Kleiweg ) en ongeveer de huidige breedte van het Rijswijkse Bos. De Naald staat in het midden van de plattegrond van het paleis als onderdeel van de zichtas die de Haagse Grote Kerk ( St. Jacob ) met de Nieuwe Kerk in Delft verbindt.
De bestemming van het stuk grond en dus ook het behoud van de Naald zijn vanaf 1813 vaak ter discussie gesteld. Het kwam eerst via erfpacht in handen van de buurman, baron Gevers, eigenaar van Te Werve. Deze wilde alle bomen laten kappen en er een aardappelveld van maken. Daar stak Koning Willem I een stokje voor ter nagedachtenis aan zijn voorvaderen. Na afloop van die pacht bleef het een onkostenpost met bijna geen opbrengsten dan de rechten voor de jacht en de visvangst.
In 1872 had vanwege de nieuwe Begrafeniswet de gemeente behoefte aan grond voor een nieuwe begraafplaats en verzocht Domeinen voor een schappelijk prijsje de grond af te staan. Wederom werd dit geblokkeerd, wel werden lager gelegen gronden richting Kleiweg verkocht aan enkele tuinders. Het restant werd als park met bosaanleg heringericht, aan de Zandweg een fraai toegangshek wat in Wereldoorlog II is verdwenen tesamen met alle bomen in de Hongerwinter van 1944/1945.
Dit artikel verscheen in april 2013 in Groot Rijswijk