Het Strandwalfestival vindt plaats in een prachtige omgeving: de oude dorpskern van Rijswijk en de Landgoederenzone waar ooit Huis Ter Nieuburch stond. Plekken in Rijswijk met een rijke geschiedenis. Huis Ter Nieuburch, een paleis van stadhouder Frederik Hendrik, is in de Gouden Eeuw gebouwd. Delen van de Oude Kerk zijn zelfs 12e eeuws. Maar de geschiedenis van Rijswijk gaat veel verder terug. Archeologische vondsten bewijzen dat wat nu Rijswijk heet, al in de Nieuwe Steentijd bewoond werd. De geschiedenis van Rijswijk begint wel 5500 jaar geleden! Rijswijk ligt op een strandwal die +/- 3500 jaar v Chr. gevormd werd langs de toenmalige kust van de Noordzee. Het is aan deze strandwal van Rijswijk dat het Strandwalfestival zijn naam ontleent.
Wat is een strandwal en waarom ligt Rijswijk op een strandwal? Een strandwal is een door de branding van de zee opgeworpen, langgerekte en evenwijdig aan de kust liggende zandbank die boven zeeniveau uitsteekt. Duinvorming onder de invloed van wind kan de strandwal nog verder ophogen. Door die duinvorming op de strandwal van Rijswijk was het er droog genoeg voor onze Steentijd voorouders om daar graag te wonen. Behalve dat ze op de strandwal droog konden wonen, was het vlakbij goed jagen en vissen. Er zat veel wild en gevogelte in de moerassige kwelder ten oosten van de strandwal, en er was vis in overvloed in de moeraskreken en in de zee. Goed drinkwater was ook vlakbij: als je een kuil groef in het zand van de strandwal dan kwam je meteen drinkwater tegen.
Door de aanvoer van zand heeft de Noordzeekust zich tussen 5500 jaar geleden en de Middeleeuwen vanaf Rijswijk tot Scheveningen uitgebouwd. De jongste strandwalafzetting in onze streken is dan ook het strand van Scheveningen. Dat uitbouwen van de kust vond plaats ondanks een zeespiegelstijging van pakweg 5 meter in diezelfde tijd.
In het laag gelegen westen van Nederland waren de wat hogere strandwallen tot ver in de 20ste eeuw de beste plekken om te wonen. In Den Haag woonden de deftige ‘Hagenaars’ op het droge zand en de volkse ‘Hagenezen’ op het veel nattere veen en klei. Het stratenplan van Den Haag en Rijswijk is ook sterk beinvloed door de strandwallen. De Laan van Meerdervoort in Den Haag en de Van Vredenburchweg in Rijswijk volgen allebei de lengteas van een strandwal.
De Hors op Texel – zo zag Rijswijk er ongeveer uit in de Steentijd
Dit artikel verscheen in augustus 2012 in Groot Rijswijk en verscheen tevens als onderdeel in een serie van vier naar aanleiding van de open monumentendag 2012