Driehonderd jaar geleden in 1712 was Nicolaas Kruikius eindelijk klaar met zijn enorme klus: de kaart van het Hoogheemraadschap Delfland was af! Samen met zijn broer Jacob had hij in 1701 opdracht gekregen om een nieuwe overzichtskaart van het Hoogheemraadschap Delfland te maken. Na het overlijden van Jacob in 1706 heeft Nicolaas Kruikius de opname van de kaartgegevens alleen voortgezet. 'Alleen' is wel een beetje misleidend: in het terrein hielpen assistenten bij het inmeten, en het graveren van de koperen platen waarmee de kaart gedrukt zou worden was uitbesteed aan een aantal graveurs.
Voor waterschappen zoals Delfland waren goede kaarten van belang voor een efficiënt waterbeheer. Behalve zorgen dat de dijken veilig waren en dat de polders bemaald werden, viel onder 'efficiënt' natuurlijk ook het innen van de waterschapsheffingen. Ook daarvoor waren betrouwbare kaarten nodig: als je niet weet van wie een bepaald stuk land is kan er ook niet goed belasting worden geheven. Zo’n kaart had ook een heel andere functie: representatie. De kaart moest uitstralen hoe belangrijk het waterschap en haar bestuurders waren. De familiewapens van de bestuurders vormden daarom de omlijsting van de eigenlijke kaart.
De kaart van Kruikius is uitzonderlijk van kwaliteit door de gedetailleerdheid waarmee sloten, wegen en bebouwing zijn weergegeven. Het deel van de kaart waarop Rijswijk staat is dan ook een belangrijke bron van informatie over de ontwikkeling van onze gemeente. In het oude dorp is het stratenpatroon nog vrijwel hetzelfde als in 1712. De Herenstraat en de Haagweg zijn duidelijk te zien, en de Kerklaan staat zelfs met die naam aangegeven. Verder zijn de Van Vredenburchweg en het Julialaantje die door de Landgoederenzone lopen ook meteen te herkennen. De Van Vredenburchweg heette vroeger ‘Zand Wegh’ en langs die weg liep de 'Zant Vaert' waarover met schuiten goederen van en naar Rijswijk werden vervoerd. De Zant Vaert werd midden vorige eeuw gedempt. De Sir Winston Churchilllaan volgt ook het tracé van een oude weg: de ‘Vliet Wegh’ of ‘Kley Wegh’. De Generaal Spoorlaan / Lindelaan daarentegen volgt de route van een sloot die twee stukken polder van elkaar scheidde: ‘De Zuytzij’ en ’t Klaver Blok’. In ‘Zuytzij’ stonden het landhuis Werve en het Paleis Nieuburch van Prins Frederik Hendrik. In 't Klaver Blok staat geen bebouwing aangegeven. Een duidelijk teken dat het, in tegenstelling tot De Zuytzij dat op de strandwal ligt, een drassig gebied is.
Dit artikel verscheen in juli 2012 in Groot Rijswijk