Een fraaie duiventoren draagt bij tot het aanzien en daarmee aan de macht en de pracht van een landhuiseigenaar. Deze twee begrippen maken dit jaar deel uit van het thema van Monumentendag.
Huis Te Werve was in 1448 het omgrachte, verdedigbare kasteel van Ridder Jan Ruygrock. Naast het kasteel was een tweede omgracht terrein, waarop de bijgebouwen en twee verdedigingstorens stonden. Stadsarcheoloog Hans Koot ontdekte 1992 restanten van één van de verdedigingstorens. Verondersteld wordt nu dat de ‘duiventoren’ ooit de tweede verdedigingstoren is geweest.
In 20 juni 1995 werd er naast de duiventoren archeologisch onderzoek verricht met als doel om te achterhalen hoe oud het torengedeelte is. Er bleek dat de fundatie bestond uit zgn. ‘Rijswijkers’, bakstenen, die tot ca. 1500 in een steenbakkerij in Rijswijk werden gebakken. De verdedigingstoren moet dus van vóór 1500 dateren. Opmerkelijk is altijd geweest dat het onderste gedeelte van de muren, tot ca. 1,70 meter boven het maaiveld, een muurdikte heeft van 43 cm en daarboven 33 cm. Het gebouwtje is niet altijd duiventoren is geweest. Je bouwt geen duiventoren met een wanddikte van bijna een halve meter. In de noordoost muur bevindt een zandstenen gevelsteen met het jaartal 1590. De vraag is of er verband kan zijn met het ontzet van Leiden.
Tijdens de gevechten rond Leiden is er ook in en om Rijswijk lange tijd bijna dagelijks gevochten, waarbij er heel veel vernield is. In het boekje "Spaans benauwd, over strijdende Geuzen en Spanjaarden in het Maasmond-gebied 1568-1575" wordt dat uitvoerig vermeld, er waren bijna dagelijks schermutselingen in het kustgebied en de riviermondingen. Grote delen van de streek waren onder water gezet door doorgraven van dijken, het openzetten of vernielen van sluizen.
Er werden ook veel molens en torens vernield. De molens waren door hun bouw uitstekende uitkijkposten voor de Spaanse soldaten, waarmee ze de het hele zompige land onder controle konden houden. Pas in 1576 lieten de Spaanse troepen Holland voor wat het was en keerden niet meer terug.
Dit alles kan onze stelling ondersteunen dat de toren pas in 1590 duiventoren geworden en toen van ramen, dak etc. werd voorzien. De ouderdom van de stenen die gebruikt zijn als vulling bij het inmetselen van de ramen wijzen ook in die richting. De duiventoren is nog steeds de trots van Te Werve en was tijdens de Open Monumentendag op zaterdag 14 september te bezichtigen.
Dit artikel verscheen in augustus 2013 in Groot Rijswijk als onderdeel in een serie naar aanleiding over de Open Monumentendag