Oktober 2013: Geestbrug: een brug met vele gezichten



Rond 1345 werd de Haagvliet of Trekvliet gegraven, als zijarm van de Vliet: hij loopt vanaf de uitspanning Drievliet naar Den Haag. In 1350 werd over dit kanaal een tolbrug gelegd, de Geestbrug, die daarmee een van de oudste tolbruggen uit de regio was. De weg die er over heen loopt –in Rijswijk de Geestbrugweg en in Voorburg de Prinses Mariannelaan—volgt het tracé van de Strandwal. Deze Strandwal bestond uit zand- of geestgrond: de Geestbrug ontleent zijn naam hieraan. In 1430 wordt de brug gesloten, vermoedelijk door slecht onderhoud en daarna afgebroken.
Het Hoogheemraadschap van Delfland besluit in 1447 om een nieuwe vaste stenen brug te laten bouwen. In het begin van de 17e eeuw komt de trekschuit in zwang: de trekschuit was een platbodem die door een paard met een jager werd voortgetrokken. Hiervoor werd een apart jaagpad aangelegd, aan de Rijswijkse kant van de Trekvliet.
Overigens ligt de Geestbrug pas sinds 1821 op Rijswijks grondgebied! De gemeentegrens met Voorburg liep tot die tijd door een deel van het landgoed Cromvliet, doorsneed de Geestbrugweg en liep via een sloot naar de Vliet. De Geestbrug, de Cromvlietkade en de Geestbrugkade waren daarmee Voorburgs grondgebied. Bij Koninklijk Besluit van 23 september 1821 werd de gemeentegrens verlegd naar de Trekvliet.
In 1892 wordt de Trekvliet verbreed, door de toename van het scheepvaartverkeer en doordat er steeds grotere schepen werden gebruikt. De oude brug wordt afgebroken en vervangen door een dubbele ophaalbrug, die met de hand kon worden bediend. Het jaagpad wordt dan verplaatst naar de Voorburgse kant van de Trekvliet, dit is de huidige Hoekweg.
In 1933 was deze brug alweer aan vervanging toe: door de toename van het verkeer en de verbreding van de Geestbrugweg in Rijswijk en van de Prinses Mariannelaan in Voorburg moest er een nieuwe brug worden gebouwd en dat werd een elektrische basculebrug. Een basculebrug is “een beweegbare brug, waarbij het brugdek open en dicht gaat door te roteren om een horizontale as haaks op het wegdak van de brug”. Aan de Voorburgse kant van de Geestbrug staat een brugwachtershuisje, dat nu niet meer wordt gebruikt voor de bediening van de brug. Tegenwoordig vindt de bediening plaats op afstand via de Bedieningscentrale Leidschendam.

Ondertussen is kortgeleden een smalle strook grond langs de Trekvliet Haags grondgebied geworden, om te zorgen voor een corridor tussen "oud" den Haag en Ypenburg.

 

geestbrug ca. 1931
Geestbrug, vanaf Voorburg richting Cromvlietkade, ca 1931.
Bron: RHI

 

Dit artikel verscheen in oktober 2013 in Groot Rijswijk